Układanie kostki brukowej

1. Projektowanie i wyznaczanie powierzchni

Zanim w ogóle rozpoczniemy proces układania kostki brukowej lub płyt w naszym ogrodzie, na podjeździe lub parkingu należy przede wszystkim wyznaczyć powierzchnię, na której chcemy je ułożyć oraz wykonać dokładne prace pomiarowe niezbędne do przygotowania szczegółowego projektu nawierzchni. Projekt ten powinien uwzględniać kilka podstawowych czynników, takich jak:

- wymiary powierzchni

- wzór kostki i sposób jej wykładania,

- sposób odwadniania,

- przewidywane obciążenie nawierzchni.

Po opracowaniu projektu należy wytyczyć bezpośrednio w terenie usytuowanie i wysokość konstrukcji nawierzchni. Określone w projekcie punkty najlepiej oznaczyć poprzez wbicie w teren kołków lub metalowych szpilek, na których zaznacza się poziom, na którym będzie znajdować się przyszła nawierzchnia. Przez zaznaczone punkty przeciąga się żyłkę lub linkę, która wyznaczy nam górną krawędź oporników kostki, lub samej nawierzchni.

2. Korytowanie gruntu

Kolejnym etapem procesu układania kostki jest odpowiednie zkorygowanie gruntu na wytyczonym wcześniej obszarze, czyli usunięcie warstwy gruntu rodzimego i nadanie mu niezbędnych spadków zapewniających należyty odpływ wody. W tym celu należy wykopać ziemię do głębokości określonej grubością warstw podbudowy (najczęściej od 20 do 40cm podłoża), po czym niezbędne jest dokładne oczyszczenie gruntu z korzeni rosnących tam roślin. Roboty te najczęściej wykonuje się za pomocą maszyn drogowych, jak np. miniładowarki bobcat - jedynie w przypadku niewielkich powierzchni wykonuje się je ręcznie. Jeśli naturalną podbudowę stanowią grunty słabonośne, np. plastyczne gliny, należy je wtedy usunąć aż do warstwy stabilnej. Czasami może również zajść potrzeba dodatkowej stabilizacji podłoża, którą to wykonuje się stosując dostępne środki takie jak np. mielony żużel, popiół lotny lub cement. Podłoże naturalne odseparowywane jest przy pomocy folii, geotkaniny lub geowłókniny (najczęściej stosowanym separatorem podłoża jest folia).

3. Wyrównanie i wyprofilowanie terenu

Wyrównanie powierzchni gruntu rodzimego po procesie korytowania oraz jej wyprofilowanie zgodnie z niweletą przyszłego chodnika/tarasu to następny etap układania. Należy wówczas wykonać w gruncie naturalnym docelowe spadki i linie odwadniające. Na tym etapie kształtuje się również poziomy przebieg chodnika / tarasu / drogi – wytyczając zakręty, krzywe przejściowe, rozjazdy. Stopień nachylenia powierzchni zależy od zaprojektowanych warunków odwodnienia i zawiera się zwykle pomiędzy 0,5% - 3,0% (oznacza to odpowiednio obniżenie powierzchni o 0,5 cm do 3 cm na długości 1m). W przypadku powierzchni niewielkich do zrealizowania tych robót wystarczy łata i poziomnica, natomiast duże powierzchnie placów wymagają już użycia niwelatora oraz maszyn drogowych. Kolejną czynnością jest wyrównanie terenu (stosując pospółkę lub gruby piasek – grubość warstwy do 10 cm) a następnie ubijanie zagęszczarką lub walcem dna wykopu pamiętając o zachowaniu spadku poprzecznego 2-3%, spadku podłużnego 0,5% oraz przechyłki na łukach (w przypadku zaprojektowania drenażu, montujemy go w tym momencie zgodnie z technologią).

4. Wykonanie podbudowy

Warunkiem prawidłowego ułożenia kostek brukowych oraz płyt jest nie tylko odpowiednie wyrównanie terenu, ale także wykonanie tzw. warstwy podbudowy i właśnie prace z tym związane stanowią kolejny etap procesu układania kostki. Podbudowę wykonuje się z materiałów niespoistych, na uprzednio zagęszczonym, utwardzonym i ubitym podłożu gruntowym. Najczęściej stosowanym materiałem jest kruszywo naturalne lub łamane. Wykonanie podbudowy polega na równomiernym rozkładaniu kruszywa lub innego materiału drogowego i ubijaniu go do momentu aż osiągnie odpowiedni stopień zagęszczenia. Jednak kładąc na ustabilizowanym dnie wykopu warstwę konstrukcyjną kruszywa, należy pamiętać, aby była ona około 20% grubsza niż w projekcie, ponieważ po ubiciu zmniejszy ona swoją objętość. Ustalając grubość warstwy podbudowy należy wziąć pod uwagę zarówno podłoże na jakim działamy jak również przewidywane obciążenie działające na ułożoną nawierzchnię. W przypadku nawierzchni wokół domów oraz chodników z reguły wystarcza warstwa ok. 20 cm, natomiast dla nawierzchni poddanych większym obciążeniom ruchem kołowym zalecana warstwa powinna wynosić minimum 30-40 cm. Gdy mamy do czynienia z warstwą o dużej grubości należy podzielić proces jej wykonywania na kilka etapów dzięki czemu stopień jej zagęszczenia będzie jednorodny.

Warstwy technologiczne podbudowy pod powierzchnie z kostki brukowej:

- warstwa konstrukcyjno-odsączająca (spełnia rolę warstwy nośnej i mrozoochronnej) składająca się z grysu, tłucznia o uziarnieniu: 0-63 mm; 0-31,5 mm; 0-17 mm i grubości warstwy 20-45 cm (w zależności od obciążeń eksploatacyjnych),

- warstwa podsypki pod kostkę wynosi zwykle 3-5 cm. Zaleca się wykonanie tej warstwy z odsiewek kamiennych 0-4 cm lub 0-7 cm.

5. Wykonanie obramowania nawierzchni

Ostatnim etapem przed rozpoczęciem układania kostki jest wykonanie obramowania nawierzchni. Taras, chodnik, czy też podjazd powinien być obramowany z każdej strony przy pomocy oporników, pomiędzy którymi będzie dopiero układana warstwa kostki brukowej. Brzegowanie nawierzchni brukowych można wykonać wykorzystując do tego celu obrzeża trawnikowe, palisady, krawężniki oraz korytka ściekowe. Dla kostek o grubości 4, 6 i 7 cm stosuje się obrzeża o grubości 6 cm, zaś dla kostek o grubości 8 cm i więcej obrzeża trawnikowe o grubości 8 cm lub krawężniki. Betonowe elementy obrzegowujące zabudowuje się na fundamencie z półsuchego betonu. Dzięki takiemu rozwiązaniu nawierzchnia z kostek brukowych zachowuje się analogicznie do konstrukcji sklepienia i stanowi stabilną konstrukcję nośną, przenoszącą działające na nią obciążenia. Osiągnięcie tego efektu jest uzależnione od prawidłowego wykonania spoin pomiędzy kostkami, gdyż opierają się one na sąsiednich elementach.

6. Układanie kostki brukowej

Po wykonaniu wszystkich powyższych prac i właściwym przygotowaniu podłoża można wreszcie przystąpić do układania kostki brukowej. Proces ten powinno się zaplanować w taki sposób by znajdując się na już ułożonej nawierzchni nie niszczyć wcześniej przygotowanej podsypki. Układając kostkę brukową należy pamiętać, aby pomiędzy sąsiadującymi elementami powstawały fugi, które wypełnia się później drobnym piaskiem (najlepiej płukanym). Wbrew pozorom elementy dystansowe (tzw. odstępniki) – o ile takie w danym wzorze występują – nie wyznaczają właściwej szerokości fug. Dla powierzchni chodników powinny wynosić 2-3 mm, a w przypadku nawierzchni drogowych 3-5 mm. W miarę postępu prac kostkę należy okresowo wyrównać, tak aby otrzymać równomierną siatkę spoin. Nie wolno układać kostek zbyt ściśle, gdyż po ułożeniu takich nawierzchni dochodzić może do odpryskiwania krawędzi. Wypełnianie spoin pomiędzy poszczególnymi kostkami umożliwia ich prawidłową współpracę, tworząc monolityczną nawierzchnię. Zbyt ścisłe ułożenie kostek spowoduje, że materiał fugujący nie wypełni właściwie spoin. Piasek jakiego użyjemy do wypełnienia fug powinien być suchy, pozbawiony domieszek gliny, a jego granulacja nie powinna być większa niż 0-2 mm, ponieważ piaski gruboziarniste mogą zawieszać się pomiędzy ściankami kostek, powodując tym samym nierównomierne wypełnienie spoin. Materiał do fugowania powinien być wmiatany w spoiny zgodnie z postępem prac a jego nadmiar należy usunąć w całości przed rozpoczęciem wibrowania. Po zagęszczeniu powtarza się spoinowanie w celu uzupełnienia powstałych braków. Wibrowanie przeprowadza się za pomocą specjalnego wibratora płytowego zabezpieczonego płytą z tworzywa sztucznego, która chroni przed punktowym ścieraniem i wykruszaniem naroży. Zagęszczenie przeprowadza się równomiernie na całej powierzchni, zawsze od brzegów do środka, a następnie wzdłuż, aż do uzyskania docelowego poziomu nawierzchni i stabilności poszczególnych elementów. Prawidłowo ułożona nawierzchnia powinna stanowić jednolitą płaszczyznę bez wybrzuszeń, występów i szpar większych niż spoiny między kostkami. Idąc po takiej nawierzchni nie powinno się wyczuwać różnic wysokości na łączeniach poszczególnych kostek.

Ostatnią rzeczą o jakiej trzeba pamiętać jest zasada układania kostek z 3 różnych palet. Dzięki takiemu mieszaniu kostki unika się wielkopowierzchniowych różnic w odcieniach koloru nawierzchni.

Porady przygotowane na bazie poradnika brukarskiego firmy Libet.